جوان آنلاین: تا آخرین سال‌های سقوط رژیم شاهنشاهی خیل عظیمی از کودکان لازم‌التعلیم در استان‌های مختلف ایران از امکان ورود به مدارس محروم بودند و به همین دلیل روز به روز با توجه به روند صعودی رشد جمعیت، بر تعداد بی‌سوادان جامعه افزوده می‌شد به طوری که طبق سرشماری سال ۱۳۵۵ خورشیدی، از کل جمعیت ۱/۲۷ میلیون نفری شش ساله به بالا، ۲/۱۴ میلیون نفر یعنی ۵/۵۲ درصد بی‌سواد بوده‌اند. یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و با توجه به اهمیت و ضرورت سوادآموزی، به فرمان امام خمینی (ره) در دی‌ماه ۱۳۵۸ نهضت سوادآموزی تأسیس شد. حالا و بر اساس آمار‌ها حدود ۹۸ درصد مردم ایران از نعمت سواد خواندن و نوشتن بهره‌مند هستند.
سال ۱۹۶۶ میلادی بود که سازمان یونسکو در چهاردهمین نشست کنفرانس عمومی خود ۸ سپتامبر را روز جهانی سوادآموزی و مبارزه با بی‌سوادی نامگذاری کرد. دلیل این نامگذاری، نشان دادن اهمیت سواد برای افراد و جوامع و تلاش برای کاهش نرخ بی‌سوادی در کشور‌های دنیا و بیداری ملت‌ها و حساسیت آن‌ها نسبت به سواد است.
این روز برای ارتقای سطح سواد افراد و ریشه‌کنی بی‌سوادی مطلق از سوی یونسکو نامگذاری شده و هر ساله نیز یک شعار بر اساس نیاز روز جامعه جهانی برای آن طراحی و معرفی می‌شود. شعار سال گذشته به دلیل جنگ و درگیری بین کشور‌ها «ارتقای جامعه انسانی» تعیین شد و امسال نیز این شعار «ترویج آموزش چند زبانه، سواد برای درک متقابل و صلح» است، چراکه سواد ابزاری برای صلح و درک متقابل بین انسان‌ها به‌شمار می‌آید. تا قبل از انقلاب اسلامی آمار باسوادی در ایران به شدت پایین بود و در بیشتر استان‌ها روستانشینان در لیست بی‌سوادان بودند. در آن زمان آمار افراد باسواد استان قم که دارای حوزه علمیه بوده و یکی از شهر‌های فرهیخته به شمار می‌آمد به زور به ۴۷درصد می‌رسید و میانگین کشور هم زیر ۵۰ درصد بود.
اما با تشکیل نهضت سوادآموزی، آموزش‌ها هم افزایش یافت تا جایی که این آمار امروز به ۹۸ درصد در کل کشور و جمعیت باسواد قم حدود ۹۲ درصد است. در این استان تعداد افراد بی‌سواد و کم سواد به ۱۸هزار نفر رسیده که نشان دهنده پیشتازی سوادآموزی در قم است.
آمار‌ها نشان می‌دهند استان قم طی سال ۱۴۰۲ در جذب و شناسایی افراد کم سواد و بی‌سواد نسبت به سال‌های گذشته یک درصد رشد یافته و شاخص‌های تخصصی و عمومی معاونت سواد آموزی این استان رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر ۲هزار و۳۰۰ نفر در دوره‌های سواد آموزی شرکت دارند و تعدادی از این افراد در ورودی دانشگاه‌های عالی کشور پذیرفته شده و مشغول تحصیل هستند. همچنین ۱۳۸ نفر از افرادی که در دوره‌های سوادآموزی شرکت می‌کردند، امروز در پست‌های کلان مدیریتی در حال فعالیت هستند.
معاون سوادآموزی آموزش و پرورش استان قم با بیان اینکه اطلاع‌رسانی این دوره‌ها از طریق نواحی استان انجام می‌شود و حتی پس از ثبت‌نام دانش‌آموزان، والدین آن‌ها شناسایی می‌شوند و بعد از احصا به اداره آموزش و پرورش انتقال داده می‌شوند، می‌گوید: «طرح‌های روستای باسواد، سواد قرآن پایه، نهضت دانش‌آموزی و طرح مدرسه محور از جمله طرح‌هایی است که در راستای سواد آموزی در استان قم اجرا می‌شود.»
غلامرضا رضایی خاطرنشان می‌کند: «در گذشته سوادآموزی فقط محدود به خواندن و نوشتن بود، ولی امروز سواد آموزی با روش نوینی پیش می‌رود و فراتر از این اوامر است، ضمن اینکه در کلاس‌های سوادآموزی مسائل خانه‌داری، دینی، مهارت‌های فردی و فناوری آموزش داده می‌شود.»
در شهر مقدس قم چهار ناحیه آموزش و پرورش مستقر است که در هر ناحیه کارشناسانی هستند که این امر را پیگیری می‌کنند و افرادی که خواستار سوادآموزی هستند می‌توانند به مدارس به ویژه مقاطع ابتدایی مراجعه کنند و از سوی مدیر مدرسه نسبت به ثبت‌نام آن‌ها اقدام می‌شود. در دو شهر کهک و جعفریه قم نیز کارشناسانی هستند که امر ثبت‌نام را انجام می‌دهند و همچنین این ثبت‌نام به صورت سامانه‌ای صورت می‌پذیرد.
حال خوب کرمانشاهی‌ها
در استان‌های دیگر هم وضعیت بسیار خوب است. مثلاً در کرمانشاه بیش از ۹۸ درصد از جمعیت جامعه هدف باسواد هستند که این رقم بسیار امیدوارکننده است.
در همین رابطه معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان کرمانشاه با بیان اینکه رِنج سنی جامعه هدف سوادآموزی از ۱۰ تا ۵۹ سال است و شهرستان پاوه باسوادترین شهر این استان است، می‌گوید: «در سال گذشته شهرستان‌های دیگری از جمله هرسین فعالیت‌های زیادی برای بالا بردن میانگین باسوادی در شهر خود انجام داده‌اند.» یاسر کرمی به دلایل ریشه‌کن نشدن بی‌سوادی در کشور و بالطبع در کرمانشاه هم اشاره و تصریح می‌کند: «دلیل اصلی این موضوع باز بودن مبادی بی‌سوادی است که عواملی از جمله فقر اقتصادی و فرهنگی، مهاجرت‌های غیرقانونی و... تأثیر مستقیم بر آن دارد.»
وی با اشاره به شاخص‌های ارزیابی بیست‌ویک‌گانه سازمان نهضت سوادآموزی کشور بیان می‌کند: «کرمانشاه در کسب رتبه‌های این شاخص‌ها طی سه سال گذشته جزو استان‌های برتر کشور بوده که این تکرار برتری طی سه سال متوالی نشان از جدیت و تلاش برای افزایش باسوادی در این استان است.»
شناسایی بی‌سوادان ادامه دارد
شناسایی، پالایش و آموزش بی‌سوادان سه راهبرد اصلی به شمار می‌آید که می‌تواند در هر منطقه اجرا شود و به ریشه‌کنی بی‌سوادی کمک کند. شناسایی بی‌سوادان مهم‌ترین راهبرد در این حوزه است که با کمک حلقه‌های میانی از جمله کمیته امداد و بهزیستی این راهبرد انجام می‌شود. معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان کرمانشاه یکی از طرح‌های اجرا شده در راهبرد شناسایی را طرح روستای باسواد عنوان می‌کند و می‌گوید: «ایده این طرح از سوی کرمانشاه در سال گذشته مطرح شد که طی آن با همکاری فرمانداران، بخشداران و دهیاران هر منطقه، افراد بی‌سواد در هر روستا شناسایی و به معاونت سوادآموزی استان جهت پالایش معرفی می‌شوند.»
وی با بیان اینکه برای سال گذشته طرح روستای باسواد در ۳۰ درصد از روستا‌های این استان به اجرا درآمد، خاطرنشان می‌کند: «شناسایی افراد بی‌سواد در این روستا‌ها به پایان رسیده که نتیجه آن معرفی حدود ۴ هزار نفر بی‌سواد و کم سواد بوده است. این افراد هم اکنون در مرحله پایش قرار دارند که بر اساس ارزیابی‌ها پیش‌بینی می‌شود تنها ۴۰ درصد از افراد معرفی شده بی‌سواد و کم سواد باشند که در مرحله بعدی تحت آموزش قرار خواهند گرفت.»
به گفته این مسئول، پس از پایان مرحله آموزش و باسواد شدن همه افراد روستای هدف، یک تابلو از طرف نهضت سوادآموزی با عنوان روستای باسواد در آن روستا نصب خواهد شد.
